ضوابط آتش نشانی ساختمان

بروز حوادثی مانند حریق غیرقابل اجتناب است اما می‌توانیم با هوشمندی، رعایت اصول و اقداماتی که از قبل برنامه‌ریزی شده است از بروز حوادث و خسارات ناشی از آن جلوگیری کنیم، هزینه‌های سنگین بعد از بروز حوادث را هم متحمل نشویم.

ضوابط و مقررات در مرحله طراحی

امروزه به‌دلیل رشد بافت شهری و روستایی، گسترش آتش‌سوزی از یک ساختمان به ساختمان‌ های مجاور بسیار بیشتر ازقبل می باشد.
درگذشته ساختمان‌ها از یکدیگر فاصله زیادی داشتند.
در حال حاضر اگر یک ساختمان آتش بگیرد، بناهای اطراف آن نیز در امان نخواهند بود و احتمال بروز آتش سوزی در آن ها بسیار است.
لذا در راستای آتش نشانی ساختمان ها و جلوگیری از حوادث ناگوار، ضوابط و مقرراتی تعیین گردیده که با توجه به فاصله‌ی ساختمان ها و نوع کاربری آن به بررسی آن می پردازیم:

۱- ضوابط و مقررات مربوط به فاصله‌ی ساختمان با توجه به نوع کاربری ساختمان

• ساختمان باید از جایگاه های سوخت مثل پمپ بنزین، پمپ گاز و گازوئیل ۷ متر فاصله داشته باشد.
• ساختمان‌های با کاربری سینما، مسجد، سالن اجتماعات و مکان‌های پرجمعیت نباید در کنار جایگاه‌های سوخت ساخته شوند.
• ساختمان‌هایی که در کنار جایگاه سوخت ساخته می شوند، تا دو طبقه می‌توانند فعالیت داشته باشند.
  و به ازای هر طبقه که بیشتر از دو طبقه ساخته شود دو راه پیش رو دارند:
  اول اینکه ۳ متر عقب نشینی کنند و راه دوم آنها این است که دیوار سمت جایگاه سوخت را طوری بسازند که هیچ گونه راه نفوذی نداشته باشد و همچنین مقاومت دیوار ۷ کیلوگرم بر سانتی متر مربع باشد.

۲- دستورالعمل، ضوابط و استاندارد های مربوط به آسانسور

• رعایت کردن اصول استاندارد مربوط به اسانسور
• هیچ گونه لوله تاسیسات آب سرد و گرم، دودکش، لوله گاز و کابل برق نباید از داخل چاه آسانسور عبور کند.
• روی دریچه زیر کف موتورخانه و در اتاق موتور خانه آسانسور قفل سوئیچی نصب کنید.
• روی پنجره‌ها و روزنه‌های اتاق موتور خانه آسانسور شبکه‌های فلزی ۲×۲ نصب کنید.
• برای آسانسور ساختمان خود همه‌ی تجهیزات ایمنی مثل گاورنر، پاراشوت و میکروسوئیچ های کنترل کننده را در نظر بگیرید.
• دیواره‌های کناری چاه آسانسور باید محکم و مقاوم در برابر آتش سوزی باشند و هیچ روزنه ای نداشته باشند.
• تجهیزات موتورخانه آسانسور چاه ارت، کابین، قاب وزنه و کلیه قسمت های آسانسور باید با مقاومت ۵ اهم به هم وصل باشند.
• از شرکت بازرسی و کیفیت استاندارد ایران تاییدیه بگیرید.
  گرفتن تاییدیه در راستای ایمنی در برابر آتش به طور عادی شامل هر دو مبحث ایمنی جانی و مالی، چه در ساختمان مورد نظر و چه در اطراف آن می شود.
  بنابراین اهداف آتش نشانی ساختمان شامل هر دو بعد ایمنی جانی و مالی می شود.
• در داخل کابین یک تابلو به ابعاد ۲۰*۳۰ سانتی متر با زمینه ی آبی رنگ و نوار شبرنگ سبز دور تادور تابلو و نوشته های سفید قرار دهید و نکات ایمنی را در آن برای استفاده کنندگان توضیح دهید و روی آن بنویسید که در زمان حریق به هیچ عنوان از آسانسور استفاده نکنید.
• محل قرار گیری آسانسور نباید در مرکز راه پله طراحی شود.
• چاه آسانسور باید روی زیربنا و فونداسیون ساختمان قرار گیرد و در صورتی که زیر چاهک آسانسور فضای آزاد وجود داشت، یک ستون ضربه گیر با قدرت ایستایی ۵۰۰۰ نیوتن بر متر مربع در نظر بگیرید.
• حداقل ابعاد برای چاه آسانسور ۱۵۰×۱۵۰ سانتی متر باشد.
• چاه آسانسور نباید در موتورخانه قرار بگیرد.
• برای موتورخانه آسانسور باید یک اتاق موتور خانه در نظر گرفته شود و یک دریچه به ابعاد ۸۰ × ۶۰ سانتی متر روی دیواره کناری آن قرار زیر کف موتور خانه قرار بگیرد.
• ایجاد هرگونه روزنه یا درب یه داخل موتور آسانسور به جز مورد قبلی ممنوع است.

۳- ضوابط ومقررات آتش نشانی مربوط به مسیر پله اضطراری

• در ساختمان‌های ۳۰ متری یا ۹ طبقه باید پله اصلی به عنوان پله اضطراری قرار گیرد.
  به طوری که پله‌ها از ایستگاه ورودی واحد ها و آسانسور جدا باشد.
• ساختمان‌های ۳ طبقه ۸ واحدی، ۴ طبقه ۶ واحدی، ۵ طبقه ۳ واحدی و ساختمان‌های ۶ طبقه و بیشتر در صورتی که حتی ۱ واحد یا بیشتر داشته باشند باید مقرراتی که در مورد قبلی گفتیم را رعایت کنند.
• ساختمان‌هایی که با ساختمان‌های معمولی متفاوت هستند نظر کارشناس سازمان آتش نشانی در اولویت قرار دارد.
• برای فضاهای بزرگ مثل سینما و سالن اجتماعات و… حداقل تعداد خروجی ها و حد اقل عرض خروجی ها به‌وسیله ی جدول زیر محاسبه می شود:
  

  تعداد کل افراد	تعداد خروجی ها	تعداد افراد در هر خروجی	عرض خروجی ها
  ۱ تا ۵۰ نفر	۱	۱ تا ۵۰	۸۰ سانتی متر
  ۵۱ تا ۵۰۰ نفر	۲	۵۱ تا ۱۱۰	۹۰ سانتی متر
  ۵۰۱ تا ۱۰۰۰ نفر	۳	۱۱۱ تا ۱۷۰	۱۰۰ سانتی متر
  ۱۰۰۱ تا ۲۰۰۰ نفر	۴	۱۷۱ تا ۲۲۰	۱۱۰ سانتی متر
  ۲۰۰۱ تا ۴۰۰۰ نفر	۵	۲۲۱ تا ۲۴۰	۱۲۰ سانتی متر
  ۴۰۰۰۱ تا ۷۰۰۰ نفر	۶	۲۴۱ تا ۲۶۰	۱۳۰ سانتی متر
  ۷۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ نفر	۷	۲۶۱ تا ۲۸۰	۱۴۰ سانتی متر

  همچنین به یاد داشته باشید برای سالن های با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر، سینماها و بیمارستان‌ها و هتل ها علاوه بر پله اصلی، باید از راه پله اضطراری استفاده کنند.
• در ساختمان‌هایی که کاربرد های مختلفی مانند تجاری، مسکونی و دفتر کار دارند؛ از نظر ایمنی باید راه پله مسکونی از پله‌هایی که کاربرد های دیگری دارند جدا باشد.
• دسترسی به زیرزمین و انبار تجاری از انتهای آن ممنوع می باشد و باید راه ورودی آن از راه پله ی عمومی مستقل در نظر گرفته شود.

۴- ضوابط و مقررات آتش نشانی مربوط به سیستم اعلام حریق

• برای ساختمان‌هایی که به راه دسترسی نیاز دارند استفاده از سیستم اعلام حریق ضروری است.
  همچنین انبارها، ساختمان های اداری، سینماها، سالن‌های اجتماعات، بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مجتمع‌های تجاری باید از سیستم اعلام حریق استفاده کنند.
• در زمان طراحی ساختمان خود به یاد داشته باشید که استاندارد جهانی BS5839 یا EN54 باید در نظر گرفته شود.
• طرح شما قبل از اجرا باید توسط سازمان آتش نشانی تایید شود.
  استفاده از سیستم‌های اعلام و اطفا حریق مانند دیگر سیستم‌های آتش نشانی ساختمان مانند تشخیص دهنده دود و اسپریکلرها، جعبه های آتش نشانی (فایرباکس) و کپسول‌های آتش نشانی، می‌تواند قبل از گسترش آتش به شما کمک کند تا آن را مهار کنید

۵- ضوابط و مقرارات ارتفاع ساختمان (تعداد طبقه‌ها) و عرض کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف ساختمان

۶- دستورالعمل ها و ضوابط مربوط به سیستم گرمایش ساختمان

• همه ساختمان های تجاری و فروشگاه ها باید از سیستم حرارت مرکزی یا پکیج استفاده کنند و استفاده از بخاری با شعله روباز مجاز نیست.
• سیستم گاز کشی ساختمان باید مورد تایید اداره گاز باشد.
  پیرو لزوم اجرایی شدن دستورالعمل های مذکور در سال های اخیر در ساختمان‌های نوساز مشکلی نداریم اما متاسفانه بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌های شهر تهران، قدیمی هستند و اصول ایمنی آتش نشانی ساختمان در آن‌ها رعایت نشده است.
• برای هر کدام از وسایل گازی یک دودکش جداگانه که تا ۸۰ سانتی متر بالاتر از سقف رفته باشد در نظر بگیرید.
• شومینه ها و دستگاه های گاز سوز باید مجهز به ترموکوپل باشند.
• روی آشپزخانه رستوران ها باید تا حد امکان فضای خالی باشد و اگر نشد فضای کنار آشپزخاه باید خالی باشد و روی آن سال اجتماعات وجود نداشته باشد.

۷- ضوابط و مقررات مربوط به راه‌پله‌ی اضطراری

• دیوارهای راه پله ی اضطراری باید به جز پنجره هایی که به فضای باز میرسد هیچ راهی به بیرون نداشته باشد و دارای در و دود بند اتوماتیک باشند . همچنین فن مناسبی باید در بالای راه پله ها قرار گرفته باشد و سیستم راه پله دارای روشنایی اضطراری ۱۲ ولت باشد و در آنها از رله ی اتوماتیک استفاده شده باشد.
• در مسیر راه پله ها باید علامت نشان دهنده راه خروج نصب شده باشد، راهنمای خروج باید به صورت نوردار با برق ۱۲ ولت باشد و در ارتفاع ۱۸۰ سانتی متر از کف قرار گرفته باشد.
  راه‌های خروج، سیستم تخلیه دود، سیستم اعلام اطفاء حریق، اندازه جانپناه ها، شرایط پارکینگ‌ها از جمله مواردی است که برای تاییدیه آتش نشانی ساختمان مدنظر است.

۸- ضوابط و مقررات مربوط به نظریات کارشناسی و استعلام‌هایی که باید از اداره آتش نشانی بگیرید.

• با توجه به نوع کاربری، موقعیت و شرایط ساختمان باید هر یک از ساختمان ها به صورت جداگانه از سازمان آتش نشانی تاییدیه ایمنی بگیرند.
  تاییدیه ایمنی به معنای مورد تایید بودن ساختمان، از نظر سازمان، در جهت رعایت ضوابط مربوطه است.
• همیشه نظر کارشناس اداره آتش نشانی در اولویت قرار دارد.